Aliağa’da radon gazı ölçümüne başlandı

İZMİR - Türkiye İstatistik Kurumu tarafından bilgisayarla otomatik olarak seçilen hanelerde yetkililer radon dedektörü yerleştirirken herhangi bir güçlükle karşılaşmazken dedektörler 2 ay boyunca 40 hanede ölçüm yapacak.  Mart ayı ortalarında Toplum Sağlığı Merkezi Personeliyle toplanmaya başlanacak dedektörler ölçüm için Türkiye Atom Enerji Kurumu’na gönderilecek. Burada yapılan testler sonrasında ortaya çıkacak veriyle Aliağa’nın radon oranı tespit edilecek.
 
Türkiye Atom Enerji Kurumu (TAEK) tarafından 1986 yılında ulusal radon seviyesinin belirlenmesi için başlatılan program Sağlık Bakanlığı’nın katkılarıyla 81 ilde yapılan çalışmalar ile birlikte Türkiye’nin Radon Haritası çıkarılacak.
 
RADON NEDİR?
Radon insan aktivitelerinin bir sonucu olarak değil, doğal süreçlerle ortaya çıkan, doğada toprak, hava ve suda bulunabilen ve insana zarar veren radyoaktif bir gazdır. Yerkürenin varlığından beri varolan radyoaktif elementlerden uranyumun bozunması ile oluşur. Tatsız, kokusuz, renksiz bir gaz olup varlığı ancak ölçümlerle gösterilebilmektedir.
 
RADON EVLERE NASIL ULAŞIR?
İnsan hayatının önemli bir bölümü evde geçmektedir. Evlerde bulunan fiziksel zararlı etkenler arasında asbest lifleri, sigara dumanı vb. etkenler yanı sıra radon bulunmaktadır. Aynı ortamda bulunan evlerde bile farklı değerler olması mümkündür. Evlerde radon konsantrasyonu zamana bağlı olarak değişim göstermektedir. Evlerde radon seviyesi gün boyunca değiştiği gibi mevsimlere bağlı olarak da değişim göstermektedir.
 
Radon evlere, temelde yer alan kayalardan ve topraktan çıkarak zemin çatlakları, asma kat boşlukları, tesisat boşlukları ve duvar arası boşluklarından girmektedir. Ayrıca yapı malzemeleri, mutfakta veya ısınma amaçlı kullanılan doğal gaz ve içme sularında bulunan radon da bina içi konsantrasyonu artırmaktadır. Binalardaki radon kaynağının büyük kısmı (%90), binanın temelindeki toprak ve kayalardır.
 
EVLERDE RADON DÜZEYİ NE OLMALIDIR?
Çok düşük dozlarda dahi kansere neden olabilmesi nedeniyle güvenli olarak değerlendirilebilen bir radon düzeyi bulunmamaktadır. Radonun asıl kaynağının uranyum olması nedeniyle radon konsantrasyonu yerkabuğu üzerinde bölgeden bölgeye değişiklikler göstermektedir. Bu nedenle evler için radon konsantrasyonunda izin verilen limit değerler de ülkeler arasında değişiklikler göstermektedir. İngiltere’de bu değer 200 Bq/m3, Avrupa ülkelerinde 400 Bq/m3, Kanada’da ise 800 Bq/m3 olarak kabul edilmiştir. Uluslararası Atom Enerji Ajansı Temel Güvenlik Standartları (IAEA-BSS) çerçevesinde, evlerde radon için tavsiye edilen düzeyler 200-600 Bq/m3 olarak belirlenmiştir. DSÖ’ye göre ev içi radon seviyeleri de 200-400 Bekuerel/m3 arasında normal kabul edilir. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği’nde evler için normal değer 400 Bq/m3’ tür.
 
RADON NASIL ÖLÇÜLÜR?
Radon ölçümünün birçok farklı yöntemi vardır. Bunların hemen tümü alfa partiküllerinin ölçümü esasına dayanmaktadır. Bu araçlarla değişik bozunum aşamalarında ortaya çıkan alfa partiküllerinin miktarı ölçülür. Ölçüm araçları evlerde özellikli oturma ve yatak odası olmak üzere kişilerin uzun süreli olarak zaman geçirdikleri yerlere ya da atölye ve bürolar gibi işyerlerine konmaktadır.
 
RADONA YÖNELİK ALINABİLECEK ÖNLEMLER NELERDİR?
Giriş çatlaklarının ve yerlerin tıkanması (geçirgen olmayan bir çimento tabakasıyla toprağın örtülmesi)
Suyun radon kapsamının azaltılması (havalandırma, karbon filtre vb.)
Radyoaktif içeriği düşük yapı malzemeleri kullanılmas
Binalarda doğal havalandırma sistemlerine ağırlık verilmesi
Evin havalandırmasında üst pencereler yerine alt pencerelerin açılması
Temel çukuru yapılarak, düşük güçlü bir elektrik motoru ile taban gazlarının boşaltılması
Radon düzeyi yüksek bölgelerde toprak tabanlı evlerde polietilen bir örtü serilerek çimento dökülmesi
Radon düzeyi yüksek bölgelerde, bireylerin kendi ev radon düzeylerini izlemelerinin özendirilmesi