Tüketici derneklerinden sert çıkış: Devlet firmadan yana

Enerji Bakanlığı, Yargıtay’ın ‘elektrik kayıp-kaçak parasının iadesi’ kararının faturasını 36,8 milyon aboneye kesmesine tüketiciler sert tepki gösterdi. Elektrik tüketimindeki kayıp-kaçak bedeli ile ilgili hazırlanan yasa tasarısını değerlendiren Tüketici Birliği Federasyonu (TBF) Genel Başkanı Mehmet Bülent Deniz, “Hukuk devleti ilkesi ayaklar altına alınmakta.” dedi. 39 milyon elektrik tüketicisinin büyük bir hayal kırıklığı yaşadığını ifade eden Deniz, “Tüketiciler, dün bankalara tercih edilmemiş, bugün de siyasî, iktidar tarafından elektrik dağıtım firmalarına teslim edilmiştir.” dedi.

Kanun tasarısında tüketiciler aleyhine düzenlemeler bulunduğuna dikkat çeken Deniz, “Tasarıda kayıp-kaçak bedelini yasallaştıran, dahası bu bedel ile ilgili olarak yargılama yetkisini sınırlayan düzenlemeler bulunduğu görülmekte.” dedi. Geçmişte bankalar için gerçekleştirilen düzenlemede tüketici aleyhine yapılan oyunların burada da yaşandığını öne süren Deniz, “Bankalar tarafından alınan haksız bedellerin çözüleceği vaadi ile yasalaştırılan ve aksine bu bedellere yasal kılıf oluşturup tüketicilerin yargıdan aldıkları yüz binlerce kararı bir çırpıda yok eden torba yasa oyunu, kayıp-kaçak bedelinde de oynamaya başlamıştır.” dedi.


     Enerji Bakanı’nı yargı kararlarına uymaya davet ettiklerini söyleyen Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Başkanı Hasan Atak ise, “Yapılacak düzenlemeyle hırsızlama  ve dağıtım şirketlerinin çıkarları mı, yoksa tüketici hakları ve dürüst vatandaş mı korunuyor?” diye sordu. Atak, düzenlemenin kamuoyundan gizlendiğini söyledi.
Enerji Bakanlığı’nın hazırladığı ve TBMM’ye gönderilen ‘Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’yla elektrik kesme-bağlama ile sayaç okuma bedelleri de kalıcı hale getiriliyor. Tasarıyla, mahkeme kararıyla abonelere yapılacak kayıp-kaçak iade ödemeleri, elektrik faturasına yansıtılacak. Sadece 2014 yılı için yaklaşık 5-6 milyar liralık iade tutarı dikkate alındığında elektrik birim fiyatları önemli oranda zamlanacak. Bakanlık tasarıyla ayrıca, 2006-2010 döneminde kamunun yaptığı yatırımları 2016 tarife dönemine ekleyerek özel şirketlere milyarlarca liralık avantaj sağlıyor.
Yıllardır elektrik hizmetinden alınan kayıp-kaçak bedelinin karşısında duran tüketiciler, bu bedeli geri almak için yargıya çok sayıda başvuru yaptı. Bu başvuruların büyük kısmı tüketicilerin lehine sonuçlandı. 17 Aralık 2014 tarihli nihai kararı dışında da Yargıtay, 21.05 2014 tarihli kararında “Elektrik tüketiminden alınan kayıp-kaçak bedelinin hukuk devleti ve adalet düşüncesi ile bağdaşmadığına” hükmetmişti. 17 Aralık tarihli Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı sonrasında binlerce tüketici, bu bedelin iadesi için elektrik dağıtım firmalarına, tüketici hakem heyetlerine ve tüketici mahkemelerine başvurmaya başladı.

Aboneler her faturada elektriğe yüzde 49 oranında haksız bedel ödüyor
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 17 Aralık 2014 tarihli kararında abonelerden alınan geçmiş 10 yıllık kayıp-kaçak bedelinin de iadesi hükmü yer almıştı. Hükümet tarafından yasalaşmak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne gönderilen tasarıyla,  iadelerin faturası yine abonelere kesiliyor. Kayıp-kaçak bedelinin dürüst abonelere yüzde 18,5’lik bedel olarak yansıtıldığını dile getiren Tüketici Sorunları Derneği (TÜSODER) Genel Başkanı Aydın Ağaoğlu, aslında  tüketicinin sırtına binen gerçek yükün  yüzde 27 olduğunu kaydetti. Aydın Ağaoğlu, “Bu tasarıyla hukuksuzluğu kanuni hale getirmek istiyorlar. Bir elektrik abonesi, tükettiği elektrik bedelinin dışında 9 kalem daha ücret ödemekte. Bunların 4’ü vergi, 5’i ise Deli Dumrul vergisidir. Enerji Fonu, TRT payı, Elektrik Tüketim Vergisi ve Katma Değer Vergisi, arkasında kanun bulunmasına rağmen adaletsiz bir vergilendirme bedelidir. Tüketiciye KDV hariç yüzde 49’luk haksız bedel yansıyor.” diye konuştu.
Yargıtay’ın bir kararı verirken, yasalaştırmaya çalışmanın kabul edilebilir bir şey olmadığını söyleyen Tüketici Derneği Başkanı Levent Küçük ise kayıp-kaçak konusunda kamu yararına ve tüketici yararına yönelik bir düzenleme beklediklerini ve bu bedelin kaldırılmasından yana olduklarını söyledi.