HABERLER>KÜLTÜR - SANAT
5 Ekim 2015 Pazartesi - 16:43

Edebiyatın acı günü: 'Kurt' yetim kaldı!

İskandinav polisiyesi dendiğinde ilk akla gelen isimlerden olan Henning Mankell, 67 yaşında kansere yenik düştü. 2014 yılının hemen başında disk kayması kuşkusuyla Stokholm'de doktora gittiğinde, akciğerinde ve ensesinde tümör olduğunu, kanserin tüm vücuduna yayıldığını öğrendi.

Edebiyatın acı günü:  Kurt  yetim kaldı!

Mankell geçen yıl Amerikan NPR radyosuna verdiği mülakatta "Benim için tam bir yıkımdı. O ana dek herşey normaldi. Ailemde kimse kanserden ölmemişti. Her zaman başka bir sebepten öleceğimi düşünürdüm" yorumunu yapmıştı.
 
Kurt Wallander karakteriyle dünya çapında üne kavuşan yazar 3 Şubat 1948’de İsveç’in kuzeyindeki Härjedalen’de doğdu. On yedi yaşında Stockholm’e giderek Riks Tiyatrosu’nda yönetmen yardımcısı olarak çalışmaya başladı. 1968’de yönetmenliğe, yazarlığa ve siyasete adım attı. Sosyalist bir aktivist olarak Vietnam Savaşı’na, Güney Afrika’nın apartheid rejimine ve Portekiz’in Mozambik sömürge savaşına karşı eylemlerde yer aldı. 1970’lerde Norveç’e taşındı ve Norveç Komünist Emek Partisi’ne destek verdi. İlk romanı Bergsprängaren (The Rock Blast) 1973’te yayımlandı. 1985’te Maputo’da bir tiyatro topluluğu kurmak üzere aldığı davet sonucu gittiği Mozambik ikinci vatanı haline geldi. 1991-2009 yılları arasında yazdığı, kahramanı Komiser Wallander olan polisiye romanlarla dünya çapında ün kazandı. Bunların yanı sıra Afrika’da geçen romanlar, tiyatro oyunları, çocuk ve gençlere yönelik kitaplar da yazdı. 2001’de İsveç’te kendi yayınevi Leopard Förlag’ı kuran Mankell, yılın yarısından çoğunu geçirdiği Maputo’da Teatro Avenida’nın da yöneticiliğini yapıyor. 1973 yılından bu yana yazdıkları kitapları kırk bir ülkede kırk milyon satış rakamına ulaştı, çok sayıda ödüle değer görüldü.
 
Wallander polisiyeleri
Wallander İngilizceye 1997’de, Türkçeye 2000 yılında Ölümün Karanlık Yüzü adıyla çevrilmişti. 2009 yılında yazılan Huzursuz Adam’la tamamı on romanlık dizi sona erdi. Orijinali on sekiz yıla yayılan dizinin Türkçeleştirilmesi de on üç yılda tamamlandı. Wallander’in maceraları TV’ye ve beyazperdeye de uyarlandı.
 
Henning Mankell, Afrika’dan döndüğünde ülkesi İsveç’te yabancı düşmanlığının yükseldiğini görmüş, rahatsızlık duymuştu. Ve bir entelektüel olarak tavrını ilk macerası Ölümün Karanlık Yüzü’nde yansıttı. Hikâyenin ana teması yabancı düşmanlığıydı. Serinin diğer romanlarında da bu tema sürekli hissettirdi kendisini. Ancak siyasi meseleler çeşitlendi, hatta uluslarası meseleler diziye taşındı. Oysa Wallander dizisi küçük bir İsveç kasabası olan Ystad’da geçiyordu. Buna rağmen Mankell, çok başarılı manevralarla suçu yerelin sınırların dışına taşımayı bildi. Suç önce İsveç’e, oradan dünyanın başka köşelerine yayıldı. Bu tam da Mankell’in polisiye romanlarla kapitalizmin tarihinin birlikteliği tezine uygundur. Küreselleşen dünyada suç da küreselleşmiştir.
 
Kurt Wallander dizisi “polis işlemlerine ağırlık veren” türdedir ve Wallander örgütlü suça karşı örgütlü polis gücünün bir parçasıdır. Wallander karakteri küreselleşmiş dünyanın, 1990’lı yılların azgınlaşmış bireyciliğinin ve bunun türevi olan toplumsal yozlaşmanın hâlâ ahlak sahibi olan bir insanda yaptığı yıkımın izlerini taşır. Babası parasız bir ressam, annesi evlerde temizliğe giden bir işçi. Zenginlere karşı içgüdüsel bir refleksi var Wallander’in. Onun bu refleksi solcu, muhalif, aktivist Henning Mankell romanlarında sınıfsal tavrı sürekli kılıyor. Romanlarında İsveç’in yakın tarihine, 68 isyanına sıklıkla göndermelerde bulunur. Bakış açısı içinse kısaca “political correct” denilebilir.
 
İlk macerasında -1991’de- kırk iki yaşındaydı, karısı tarafından terk edilmiş, alkol bağımlılığın eşiğinde, öfkeli ve yalnız bir adamdı. Yalnızlığının müsebbibi biraz da kendisi. İşinden ne ailesine ne yakınlara ayıracak zaman bulamayan Wallander, bir anlamda eski moda bir insandır. Acıma, adalet ve beraberlik gibi eskimiş sayılan şeylere inanıyor. Ancak Wallander tipinin bu kadar sevilmesinin nedeni –Mankell’in deyişiyle- değişme özelliği; “dördüncü kitaptaki Wallander, birinci kitaptakinin aynısı değildir. Bir romanın 30. sayfasındaki Wallander ile 400. sayfasındaki Wallander de farklıdır. Wallander, sizin gibi, benim gibi sürekli değişir. Bu onu canlı yapar. Bu yönüyle Sherlock Holmes ya da Hercule Poirot’dan ayrılır. Onlar hep aynı kalır. Bunlar stereotip karakterlerdir. Ancak bir roman karakterin canlı görünmesi için değişmek zorundadır.”
 
Wallander ile birlikte çevresindeki insanlar, hatta toplumuyla, siyaseti ekonomisi, hayat koşullarıyla İsveç de değişir. Mesela kızı Lisa ergenikten çıkıp babasının yanında işe başlamış, yaşlı babası ölmüş, ekibinden ayrılanlar olmuş ve İsveç giderek daha çekilmez bir hal almıştır. Bütün bunlara –tıpkı her bir macerası gibi- ağır ağır ilerler. Sona, yani Huzursuz Adam’a geldiğimizde dizi boyunca Wallander’in hayatına karışan bütün karakterlerin hayat çemberi kapanacak, on ciltlik hikâye tamamlanacaktır. Okur Wallander ve ekibi ile birlikte hem hikâyeyi hem değişimi sindirecek fırsatı bulmuştur. Mevsime de ayak uydururuz. “Kurşun rengi gökler, dondurucu soğuk, kasvet, aman vermez bir ciddiyet ve şiddet” mükemmel bir polisiye atmosfer yaratır. Bu atmosferin önünde görüp geçirdikleriyle filozoflaşmış Wallander “katil kim?” olduğundan ziyade katili suça sevk eden nedenleri araştıracaktır. Asıl araştırdığı hayattır.
 
Mankell’in romanları Türkçede Altın Kitaplar’ca yayımlanıyor: Pekin’den Gelen Adam, Beşinci Kadın, Bir Adım Geriden, Beyaz Aslan, Riga’nın Köpekleri, Ölümün Karanlık Yüzü.
 

 
Üç ayrı çatışma: 12 terörist öldürüldü
 
Ahmet Hakan’a saldırıda şok ifadeler: Adam başı 25 bin TL!
YORUMLAR
 Onay bekleyen yorum yok.

Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır.
Neleri kabul ediyorum: IP adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle paylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım.
 

Bu haber henüz yorumlanmamış...

FACEBOOK YORUM
Yorumlarınızı Facebook hesabınız üzerinden yapın hemen onaylansın...
KATEGORİDEKİ DİĞER HABERLER
Tomris İncer hayatını kaybetti
Son olarak Racon dizisi ile ekranlara gelen tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu ...
İzmir’in festivalinde jüri belli oldu
İzmir’in ve sinemaseverlerin sabırsızlıkla beklediği Uluslararası İzmir ...
Sıla hemşerileri için söyledi
Türk Pop müziğinin sevilen yorumcu ve söz yazarlarından İzmirli Sıla, memleketinde konser verdi.
 
‘Tiyatro Oscarları' Karşıyaka'da sahiplerini bulacak
Türkiye'nin 'Tiyatro Oscarları' olarak bilinen 15. Direklerarası Seyirci ...
İzmir'de Teoman ve Duman rüzgarı esecek
Vodafone FreeZone Festivali ile, gençlerin en sevdiği şarkıcılardan Teoman ...
Ünlü karikatürist son yolculuğuna uğurlandı
Leman dergisinin karikatürist Derya Sayın, sanat ve mizah dünyasının tanınmış ...
 
Bodrum Türk Filmleri Haftası’nda gala rüzgarı
Bodrum’da 29 Eylül'de başlayan 5. Türk Filmleri Haftası'nın 3'üncü gününde ...
Müzisyen heykeller sanat sokağına renk kattı
Aliağa'nın 'sanayi kenti' kimliğinin her geçen gün bir 'kültür kenti' ...
Kyme'deki çalışmalara kamulaştırma engeli
İzmir'in Aliağa İlçesi'ndeki Kyme Antik Kenti'nde, dünyaca ünlü İtalyan ...
 
Mehmet KARABEL
Mehmet KARABEL
Bu saatte 'vicdan ittifakı' olur mu?
Engin ÖNEN
Engin ÖNEN
İzmir kimin ya da neyin kalesi?
Tayfun MARO
Tayfun MARO
Erkek dediğin öldürür
Cumhur BULUT
Cumhur BULUT
Foça, Tire, Çeşme ve Dikili de MHP diyecektir
Kemal ARI
Kemal ARI
Oyumuz, onurumuz ve özgürlüğümüzdür...
Nedim ATİLLA
Nedim ATİLLA
Tunç Soyer yeni bir yola çıktı
Dr. Berna BRIDGE
Dr. Berna BRIDGE
Diktatör
İhsan Özbelge ÖZDURAN
İhsan Özbelge ÖZDURAN
Sağduyu marifeti ile seçebilmek…
Rifat ÖZER
Rifat ÖZER
Son hafta
Neşe ÖNEN
Neşe ÖNEN
Sosyalistler pes etmeyin!
ÇOK OKUNANLAR
ÇOK YORUMLANANLAR
GAZETE EGE'DE SONSÖZ
KünyeKünye İletişimİletişim FacebookFacebook TwitterTwitter Google+Google+ RSSRSS Sitene EkleSitene Ekle Günün HaberleriGünün Haberleri
Maxiva